Blog | Het verschil zit in de details

door Janneke Hagenaar, directeur Stichting Groen Cement

Leven; elk detail hoe klein ook speelt een rol, maakt het verschil en vraagt om liefde en respect. Je zou het haast op een tegeltje zetten of er een insta-quote van maken, vind je niet?

In de kinderopvang kijken we zowel naar het geheel als naar de details, we bewegen tussen deze twee om optimale kwaliteit te leveren, zodat de kinderen kunnen groeien en ontwikkelen. Het is bovendien voor je werkplezier van belang dat je geheel en detail beide waardeert om in balans te zijn. Wie alleen op de grote lijnen let mist het plezier, de verwondering in de details. Wie door de focus op de details het geheel uit het oog verliest mist het perspectief.

Mensen zijn voortdurend in interactie met hun omgeving, kijken naar geheel en detail. Ze geven iets en ze vragen iets, ze dragen bij aan de variatie die er is. Zo is het ook in de groepen op de kinderopvang. Misschien denk jij gelijk aan de baby die komt wennen in de groep en een eigen plaats inneemt, aandacht vraagt en aandacht krijgt. Of de dreumes die langs het randje, eerste stappen zetten en daarmee avontuur in de groep brengt. Bij het nadenken over complexe onderwerpen helpt het om het begrip eens te verkennen vanuit de praktijk die je goed kent, in ons geval dus het werken met een groep kinderen. Interactie, de omgeving, detail en geheel, variatie; deze begrippen horen bij ons werk en bij een actueel onderwerp, namelijk biodiversiteit.

De verscheidenheid aan leven in een bepaald gebied – van een waterdruppel tot een tuintje, een compleet bos of zelfs de aarde als geheel noemen we biodiversiteit. Biodiversiteit omvat alle soorten planten, dieren en micro-organismen, maar ook de enorme genetische variatie binnen die soorten. Het gaat dus niet alleen over bloemen, bomen en kriebelbeestjes. Het begrip biodiversiteit gaat over levende organismen en systemen en de interacties daartussen. Biodiversiteit zorgt door de interactie met omgevingsfactoren ervoor dat er ecosystemen zijn waarin organismen kunnen leven, waarin wij als mensen kunnen leven.

Biodiversiteit is bepalend voor de gezondheid van een ecosysteem. Hoe groter de verscheidenheid aan soorten, hoe weerbaarder een ecosysteem is. Mensen zijn verbonden met de natuur en we vertrouwen op gezonde ecosystemen voor de levensmiddelen die we dagelijks gebruiken. Denk aan voedsel, schone lucht en schoon water. Daarnaast heeft biodiversiteit ook een niet direct tastbare waarde. Allerlei onderzoek heeft laten zien dat mensen zich beter voelen en productiever zijn in een groene omgeving. ”Biodiversiteit is een belangrijk aspect van duurzaamheid. Het is niet alleen van belang voor het natuurlijke systeem van de aarde, maar is ook cruciaal voor het leven van de mens.” (Wageningen University & Research)

Hoe kun je aandacht geven aan biodiversiteit in de kinderopvang?

Door te letten op details en op het geheel zoals in deze voorbeelden:

• Biefstukpaddenstoel ( praktijkverhaal van Struin-afdeling Lent)
  De kinderen vinden fraaie paddenstoelen; een biefstukzwam en dodemansduim, die zie je niet elke dag. De details worden bekeken, benoemd en er ontstaan vragen waarom deze paddenstoelen juist hier staan. De kinderen hebben de biefstukzwam gedeeld en thuis opgegeten, hij heet niet voor niets zo toch. De kinderen leren dat de paddenstoel een vrucht is en dat er genoeg sporen in de lucht zitten om het leven verder te laten gaan. Je kunt gerust deze vruchten plukken, maar het is wel fijn om bescheiden te zijn en niet te veel voedsel van de dieren weg te halen. 

• Zaadjes verzamelen ( Wiedewei-Kibeo)
  De bloemen zijn uitgebloeid, de tuin verandert van kleur en er is werk te doen. De kinderen willen allemaal volgend jaar weer zulke, mooie bloemen. Iedereen heeft wel een favoriete kleur. En de foto’s van de vlinders en insecten bij de bloemen motiveren de peuters om heel zorgvuldig de zaadjes te gaan zoeken bij de uitgebloeide bloemen. Het verzamelen maakt dat er super goed gekeken wordt. De kleine zaadjes gaan in zakjes en de juf noteert van welke bloemen ze zijn.

• Vogels in onze tuin ( Mundo kinderopvang)
  Vogels zijn afhankelijk van diversiteit aan plantsoorten (nestplaats en voedsel) en insecten (voedsel). Hoe rijker de vegetatie, hoe meer vogelsoorten binnen een ecosysteem. Denk hierbij aan besdragende bosjes voor voedsel, dichte hagen voor nestgelegenheid en hoge bomen om te schuilen. Daarnaast is het ook voor vogels van belang dat er weinig opgeruimd en beheerd wordt op een plein en rondom de kinderopvang. Zij gebruiken namelijk takjes en ander materiaal om nesten van te maken. Om meer vogels aan te trekken kan ervoor gekozen worden om een aantal stenen uit buitenmuren te halen en deze op te vullen met klimplanten, zoals klimop en klimhortensia. Dit soort klimplanten biedt hun voedsel, schuilplek en nestgelegenheid. Een bijkomend voordeel is dat de gevelbeplanting regenwater opneemt, zodat dit niet direct doorstroomt naar het riool. 

  Dat vogels populair zijn, staat vast. Aan de Nationale Tuinvogeltelling doen elk jaar zo’n 200.000 mensen mee. En het meekijken met broedvogels via webcams van Vogelbescherming, trekt jaarlijks meer dan een miljoen bezoekers. Pedagogisch professionals kijken ook met de kinderen naar de webcams, wat een goed idee! Uit Duits onderzoek (German Centre for Integrative Biodiversity Research (iDiv) Halle-Jena-Leipzig 2020) blijkt dat de rijkdom aan vogelsoorten bijdraagt aan het welbevinden van mensen. Dat motiveert om met de pindaslingers, vetbollen etc aan de slag te gaan.

Het verschil maak je met elkaar!

Janneke Hagenaar, directeur Stichting Groen Cement